adminNa co dzień każdy z nas spotyka się w hejtem, doświadczając go w sposób bezpośredni lub pośredni. Temat ten od wielu lat jest obecny w przestrzeni publicznej i w mediach społecznościowych. Wiele podmiotów i organizacji podejmuje działania edukacyjne, informacyjne o tym, jakie negatywne konsekwencje wywołuje hejt, ale wciąż w tym zakresie jest wiele do zrobienia. Nie każdy, kto dopuszcza się hejtu, zdaje sobie bowiem sprawę z negatywnych konsekwencji swoich działań. Należy podkreślić, że skutki dla ofiar hejtu mogą być wyjątkowo bolesne, a dla sprawcy mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych.
Aby mówić o odpowiedzialności prawnej za stosowanie hejtu w internecie, należy przede wszystkim ustalić, czym jest hejt.
Czym jest hejt?
Określenie to pochodzi z języka angielskiego (hate) i oznacza nienawiść. Definicji hejtu jest wiele, lecz ogólnie rzecz biorąc – można hejt zdefiniować jako obraźliwy oraz często agresywny komentarz internetowy lub wypowiadanie się w sposób wrogi oraz pełen agresji na jakiś temat lub o konkretnej osobie. Bardzo często hejt może przybrać formę komentarza internetowego, ale nie musi. Zwykle hejt jest wulgarny, przekracza granice konstruktywnej krytyki i kulturalnej wypowiedzi.
Hejt jest pojęciem bardzo szerokim i nie znajdziemy jego definicji ani określenia w kodeksie karnym, jednak czyny, takie jak zniesławienie, znieważenie, uporczywe nękanie, groźby karalne, mogą sprawcy takich zachowań przysporzyć wiele kłopotów, w tym przede wszystkim kłopotów z prawem. Napisać o jedno zdanie za dużo w internecie nie jest trudno. Ukrywający się za ekranem monitora hejterzy mogą czuć się bezkarnie, chociaż tak nie jest. Uważajmy na to, co publikujemy, ponieważ wszystko w sieci zostawia ślad. Czasami jedno pojedyncze słowo może wyrządzić olbrzymią krzywdę.
Jak reagować na hejt w sieci?
Walka z hejtem w internecie jest niezwykle złożona i skomplikowana. Warto wiedzieć, jak radzić sobie z takim hejtem, tak aby ograniczyć jego negatywny wpływ na naszą psychikę oraz walczyć z jego rozprzestrzenianiem się.
Przede wszystkim należy reagować i nie pozostawać obojętnym.
Gdy spotkamy się z nienawistnym komentarzem lub postem w przestrzeni wirtualnej powinniśmy zgłosić to administratorowi lub moderatorowi. Często są to bardzo proste działania, które w efekcie mogą przynieść pożądane efekty, a przede wszystkim pozwoli to na zatrzymanie spirali nakręconej hejtem.
Czy jesteś anonimowy w Internecie?
Poczucie anonimowości w Internecie ułatwia szerzenie się hejtu. Chociaż to poczucie jest złudne – o czym często zapominamy.
Mimo że osoby dorosłe powinny być świadome konsekwencji swoich czynów i opinii wyrażanych w internecie, to niestety rzeczywistość wskazuje na coś zupełnie odmiennego. Ważne aby pamiętać, że HEJTER W INTERNECIE NIE JEST ANONIMOWY.
Czy dziecko jest anonimowe w Internecie?
Dzieci i młodzież nie są anonimowi w przestrzeni wirtualnej i warto o tym pamiętać. W tym zakresie to na rodzicach spoczywa obowiązek uświadomienia dzieci, że mimo młodego wieku nie są bezkarne w przypadku hejtu w Internecie.
Małoletni, nieletni a młodociany? Co warto wiedzieć?
Te pojęcia bardzo często można usłyszeć w przestrzeni publicznej, mediach, intrenecie, ale być może nie wiesz, jaka jest różnica i kiedy jesteś małoletnim a kiedy nieletnim (kiedy Twoje dziecko spełnia te definicje), a jest to istotne z perspektywy statusu przed organami ścigania i sądu.
Dla wielu z was te określenia to synonimy określające osobę niepełnoletnią, która nie ukończyła jeszcze 18 lat. Dla prawnika każde z tych określeń oznacza inny status tej osoby dla organów ścigania, przede wszystkim w kontekście jej odpowiedzialności.
Zgodnie z polskim prawem, „nieletni” to osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat. Za „małoletnią” przepisy uznają natomiast osobę, która w momencie popełnienia czynu zabronionego miała więcej niż 17 lat, ale mniej niż 18 lat. A „młodocianym” zgodnie z przepisami jest osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 21 lat (a podczas orzekania w sądzie pierwszej instancji nie ukończyła 24 lat).
Co zrobić, gdy stałeś się ofiarą hejtu?
Jeśli stałeś się ofiarą hejtu, to pamiętaj, że masz prawo do ochrony swojego dobra i swoich praw. Jeśli miało to miejsce w Internecie, to masz prawo, aby tego rodzaju wpisy zgłosić do administratora strony internetowej. Na administratorze ciąży obowiązek, by na prowadzonej przez niego stronie obowiązywała kultura wypowiedzi. Administrator posiada narzędzia, za pomocą których może ustalić m.in. IP komputera, z którego dokonano wpisu w Internecie.
Ustalenie tożsamości hejtera jest niezwykle ważne, bo oznacza, że za danym wpisem w internecie stoi konkretny człowiek. Masz również prawo, aby zawiadomić odpowiednie służby, organy ścigania, które za pomocą konkretnych narzędzi mogą ustalić tożsamość hejtera w intrenecie.
Osoba poszkodowana może złożyć ustnie zawiadomienie w komisariacie Policji i bezpośrednio w Prokuraturze, ale tutaj już obowiązuje forma pisemna. Decyzja o wszczęciu postępowania należy do organów ścigania, wobec tego może się zdarzyć, że organ odmówi jego wszczęcia.W takiej sytuacji przysługuje prawo do zaskarżenia decyzji organów ścigania.
Ważne
Warto wykonać printscreen z zamieszczonych w internecie wpisów wraz z widocznym adresem strony internetowej, ułatwi to prace organom ścigania, a w przypadku wystąpienia na drogę postępowania sądowego może stanowić dowód w sprawie.
Różnice teoretycznie są niewielkie, przynajmniej na pierwszy rzut oka, szczególnie pomiędzy nieletnim a małoletnim. I tutaj diabeł tkwi w szczegółach – od zaistnienia tych różnić mogą zależeć dalsze losy hejtera.
Co do zasady – aby hejter za swoje czyny odpowiadał na podstawie przepisów kodeksu karnego, musi mieć skończone 17 lat, tj. być małoletnim, gdyż jako nieletni odpowiadać będzie przede wszystkim na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Osoba małoletnia to nie jest jeszcze osoba pełnoletnia, wobec tego ustawodawca uznał, że powinna inaczej odpowiadać za popełnione czyny. Z uwagi na wiek i szanse na skuteczną resocjalizację pierwszeństwo wobec sprawców małoletnich mają środki wychowawcze. Wyjątkiem od tej reguły jest taka sytuacja, w jakiej małoletni jest sprawcą czynu, który przepisy określają nie jako występek, lecz zbrodnię. Wówczas osoba ta odpowiada jak dorosła. No prawie jak dorosła, bo nie dotyczy jej ten najsurowszy wymiar kary przewidziany w naszym kraju, czyli dożywotnie pozbawienie wolności.
Cienka linia oddzielająca krytykę od hejtu
Krytyka jest oceną. Powinna zawierać przedstawienie swojego zdania, argumenty, opinię, dążyć do polemiki, ale przed wszystkich powinna być kulturalna i nie odnosić się do kwestii personalnych. Odróżnienie krytyki od hejtu niekiedy jest ciężkie, dlatego ważne, aby dbać o to, by dodawane na forach internetowych czy w mediach społecznościowych komentarze nie obejmowały kwestii pochodzenia drugiej osoby, wiary, orientacji seksualnej i nie były opatrzone wulgaryzmami.
Hejt w Internecie a przepisy prawa
Należy podkreślić, że hejt internetowy jest działaniem bezprawnym. Przede wszystkim stanowić będzie naruszenie dóbr osobistych, wartości szczególnie blisko związanych z jednostką, które pozostają pod ochroną prawa. Do wartości tych przepisy zaliczają m.in.: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek. Należy pamiętać, że hejt bardzo często będzie można zakwalifikować jako przestępstwo. W związku z tym w grę będzie wchodziło przestępstwo zniesławienia określone w art. 212 kodeksu karnego. Zgodnie z art. 212 par.1 kodeksu karnego: „kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności”.
Działania w przestrzeni internetowej, które można uznać za hejt w polskim porządku prawnym, mogą przybrać różne postaci i stanowić jedno lub kilka przestępstw. Hejt może zostać zakwalifikowany jako:
- zniesławienie,
- groźba z powodu dyskryminacji,
- groźba karalna,
- zniewaga,
- pomówienie,
- tzw. stalking,
- publiczna zniewaga z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej lub z powodu bezwyznaniowości.
Warto pamiętać, że hejter nie jest anonimowy w Intrenecie a osobie, która stanie się jego ofiarą przysługuje ochrona prawna.
Reaguj, nie bądź obojętny, zapytaj prawnika!
Katarzyna Krupa –prawnik, radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Linke Kulicki sp.p. Na co dzień współpracuje z przedsiębiorcami, zajmuję się prawem upadłościowym, restrukturyzacyjnym, administracyjnym, a także sprawami dotyczącymi nieruchomości. Współpracuje z organizacjami pozarządowymi, prowadząc obsługę prawną fundacji i stowarzyszeń. Współpracuje z Kancelariami Doradców Restrukturyzacyjnych, w zakresie obsługi prawnej w sprawach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. Członek Rady Fundacji Centrum Wspierania Zdolności, ekspert prawny i członek Rady Fundacji Mętlik w głowie. Członek Rady Fundacji Spektrum w Rodzinie. Mentorka wiodąca w IV edycji programu mentoringowego Fundacji Women in Law. Członek i mentorka Sieci Przedsiębiorczych Kobiet. Na co dzień gra w golfa i jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia Golfa Kobiet.
